Które organizmy są najbardziej narażone na choroby nowotworowe, jakie mechanizmy sprzyjają ich powstawaniu i kiedy będziemy w stanie skutecznie z nimi walczyć – na te pytania chce odpowiedzieć dr Sebastian Maciak z Wydziału Biologii UwB. Na swoje badania otrzymał pod koniec ubiegłego roku blisko 450 tys. zł z Narodowego Centrum Nauki. Projekt właśnie się rozpoczyna.

- Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia, choroby nowotworowe stanowią drugą przyczynę śmiertelności ludzi na świecie. Co więcej, ta dramatyczna sytuacja dotyczy nie tylko człowieka, ale także gatunków zagrożonych wyginięciem lub tych o szczególnym znaczeniu ekonomicznym. Każdy z nas w swoim najbliższym otoczeniu ma z pewnością kogoś, kto choruje lub zmarł na raka. Stąd naturalne wydają się pytania powtarzane w mediach, na ulicy, czy przy rodzinnym stole: kiedy naukowcy odkryją lek na choroby nowotworowe lub czy w ogóle będziemy w stanie zapobiegać ich rozwojowi? Szczególnie interesuje mnie to drugie pytanie - mówi dr Sebastian Maciak z Wydziału Biologii Uniwersytetu w Białymstoku.

Dlatego przygotował projekt: „Zmienność wielkości komórek i tempa metabolizmu w kontekście paradoksu Peto", który z powodzeniem wziął udział w konkursie Narodowego Centrum Nauki. Naukowiec z UwB otrzymał na swoje badania 449 170 zł. Te właśnie się rozpoczynają. Będą prowadzone we współpracy z Uniwersytetem Medycznym w Białymstoku, w laboratoriach Katedry Ekologii Ewolucyjnej i Fizjologicznej na Wydziale Biologii UwB.

- Nasze badania będą polegały na obserwacji tempa rozwoju oraz kierunków zmian dwóch typów nowotworowych: raka skóry i wątroby. Przeprowadzimy również molekularną analizę wybranych genów mogących odpowiadać za powstawanie tych chorób – podkreśla dr Sebastian Maciak.

Badania będą prowadzone w oparciu o unikatową na skalę światową hodowlę myszy laboratoryjnych, sztucznie selekcjonowanych na wysokie i niskie tempo metabolizmu podstawowego. Zwierzęta te różnią się m.in. wielkością komórek budujących ich organizmy, ale też i innymi cechami, bezpośrednio związanymi z metabolizmem. Chodzi o zdolność do odpowiedzi immunologicznej, czy podatność na zatrucie substancjami szkodliwymi, co z kolei przekłada się na tempo starzenia się komórek i możliwość powstawania raka.

- Zróżnicowanie tempa metabolizmu, czyli szybkość z jaką zużywamy energię, jest cechą charakterystyczną wielu zwierząt, w tym także ludzi. Proponowane do badań zwierzęta stanowią zatem interesujący model do testowania zmian rakowych ze względu na istotne podobieństwo tych nowotworów do ich odpowiedników występujących u ludzi – wyjaśnia naukowiec.

Rozpoczęte przez dr. Sebastiana Maciaka badania mają przede wszystkim określić, czy szybkość z jaką zużywamy energię ma istotny wpływ na powstawanie zmian nowotworowych. Naukowcy sprawdzą również jakie cechy naszych komórek predysponują je do wzrostu lub blokowania rozwoju raka.

- Proponowane badania dają nam unikalną szansę na precyzyjną analizę istotnych, do dziś pomijanych, czynników ekofizjologicznych pełniących kluczową rolę w procesie nowotworzenia. Uzyskane rezultaty mają ogromny potencjał poznawczy. Mogą wskazać na mechanizmy odpowiedzialne za powstawanie i rozwój obecnie najbardziej śmiertelnych chorób na świecie – podkreśla dr Maciak.

W konsekwencji prowadzone w Białymstoku badania mogą pomóc w walce z nowotworami. Ich zastosowanie w praktyce mogłoby się odbywać np. poprzez odpowiednio dobrane diety żywieniowe, czy terapie farmakologiczne regulujące tempo metabolizmu u pacjentów z chorobą nowotworową albo osób z predyspozycjami do rozwinięcia się zmian nowotworowych.

Wyniki konkursu dostępne są na stronie internetowej NCN.

fot. - archiwum prywatne